Impormasyon
Ang HIV ay isang virus na sumisira sa immune system (naturalesa). Naipapasa ito sa pamamagitan ng mga likido sa katawan (body fluids). Available ang mga paggamot para sa impeksyon ng HIV, ngunit walang bakuna at walang lunas. Ang AIDS ay huling yugto ng impeksyon ng HIV.
Ano ang HIV?
Ang HIV, o human immunodeficiency virus, ay umaapekto sa immune system. Ang virus ay kumakalat sa pamamagitan ng mga likido sa katawan at unti-unting sinisira ang mga puting selula ng dugo ng katawan, na karaniwang tumutulong sa katawan na manatiling malusog at lumalaban sa mga impeksyon.
Bagama't walang bakuna o lunas sa kasalukuyan, ang HIV ay isang mapapamahalaang talamak na kondisyon. Sa mabisang paggamot, ang mga taong may HIV ay maaaring mamuhay nang matagal at malusog.
Ang mabisang paggamot sa HIV ay nagpapababa ng virus sa napakababang antas kaya hindi ito matuklasan sa isang viral load test. Nangangahulugan ito na ang virus ay hindi natutuklasan sa katawan. Kung ang virus ay hindi natutuklasan, hindi ito maipapasa sa iyong mga sexual partner hangga't palagi mong ipinagpapatuloy ang paggamot sa HIV. Ito ay kilala bilang Undetectable = Untransmittable, o U=U.
Paano kumakalat ang HIV?
- pagkakaroon ng hindi protektadong anal o vaginal sex (walang condom o dental dam)
- pagsasalo ng kagamitan sa pag-iniksyon ng droga (mga karayom, hiringgilya at iba pang kagamitan sa pag-iniksyon)
- pagpasa ng ina sa sanggol sa panahon ng pagbubuntis, panganganak, o pagpapasuso, kung ang ina ay may nakikitang viral load
- mga sugat mula sa matatalas na bagay (sharps) lalo na sa mga manggagawa sa pangangalagang pangkalusugan.
Ang HIV ay hindi kumakalat sa pamamagitan ng mga aktibidad tulad ng paghalik, pagsasalo ng mga tasa, kutsara't kubyertos, karaniwang panlipunang contact, mga upuan sa kubeta o lamok.
Ano ang mga sintomas ng HIV?
Humigit-kumulang 70% ng mga taong may HIV ang magkakaroon ng mga sintomas. Ang mga maagang sintomas ay karaniwang nagsisimula mga 2 linggo pagkatapos ng pagkalantad. Ito ay tinatawag na seroconversion illness.
Kabilang sa karaniwang mga maagang sintomas ang:
- lagnat
- singaw sa balat
- namamagang glandula
- masakit sa lalamunan
- pagkapagod
- masakit na kalamnan at kasukasuan
- pagtatae
Pagkatapos ng mga unang sintomas na ito, ang mga taong may impeksyon ng HIV ay karaniwang walang sintomas sa loob ng maraming taon; ngunit, nananatili ang virus sa katawan.
Kung hindi gagamutin, ang HIV ay maaaring magdulot ng malulubhang immune deficiency, kabilang ang mga impeksyon at mga kanser. Ang huling yugto ng impeksyon ng HIV ay tinatawag na acquired immunodeficiency syndrome (AIDS).
Sino ang pinaka-nanganganib sa HIV?
Sa Australya, ang mga taong may pinakamataas na panganib na magkaroon ng impeksyon ng HIV ay ang:
- mga bakla, bisexual, at iba pang lalaki na nakikipagtalik sa mga lalaki
- mga transgender na lalaki at trans at gender diverse na mga tao na nakikipagtalik sa mga lalaki
- mga taong nag-iiniksyon ng droga at nagsasaluhan ng karayom
- sinumang nadiyagnos kamakailan na may anumang STI
- mga taong nag-ulat na may kasaysayan ng pagkakulong
- mga taong naglakbay sa mga lugar na may mataas na rate ng HIV (tulad ng sub-Saharan Africa, South Sudan, Mauritius, the Americas, Eastern Europe, o Thailand) at nagkaroon ng mapanganib na pag-uugali, lalo na ang hindi protektadong pakikipagtalik sa isang taong ang katayuan sa HIV ay hindi alam.
- mga tao mula sa mga bansa kung saan karaniwan ang HIV, tulad ng mga refugee na bagong dating sa Australya, mga asylum-seeker at mga taong dumating bilang mga humanitarian entrant o iba pang katulad ng kalagayan ng mga refugee
- mga taong nagpa-tattoo o iba pang mga piercing (pagtusok) sa ibang bansa gamit ang mga kagamitang hindi isterilisado
- mga taong nasalinan ng dugo sa isang bansa kung saan ang suplay ng dugo ay hindi ligtas (ang dugo at ang mga produkto ng dugo ay napakaligtas sa Australya).
Paano ko mapoprotektahan ang aking sarili laban sa HIV?
Ang impeksyon ng HIV ay maiiwasan sa pamamagitan ng:
- laging paggamit ng condom at water-based na pampadulas para sa anal at vaginal sex
- hindi kailanman nagsasaluhan ng mga karayom, hiringgilya, o iba pang kagamitan sa pag-iniksyon
- magpa-tattoo o mag-body piercing lamang kapag sigurado kang sterile ang mga kagamitan
- paggamit ng pre-exposure prophylaxis (PrEP) kung ikaw ay nasa mataas na panganib na magkaroon ng HIV
- Ang PrEP ay isang tableta para sa mga taong napaka-nanganganib na magkaroon ng HIV. Ito ay lubos na mabisa sa pagpigil sa impeksyon ng HIV, ngunit hindi ito pumipigil sa iyo na mahawahan ng iba pang mga STI. Makipag-usap sa iyong healthcare provider o sexual health clinic tungkol sa PrEP.
- paggamit ng post-exposure prophylaxis (PEP) kung nagkaroon ka na ng mataas na panganib na contact (high risk contact) sa isang taong may HIV
- Ang PEP ay mga gamot upang maiwasang mahawahan ng HIV ang isang tao pagkatapos malantad. Pinakamabuting simulan ang PEP sa lalong madaling panahon, mas mabuti sa loob ng 72 oras (3 araw) ng pagkakalantad sa HIV. Dapat mong ipagpatuloy ang pag-inom nito sa loob ng 4 na linggo pagkatapos malantad. Para sa karagdagang impormasyon tungkol sa PEP makipag-usap sa iyong healthcare provider o tumawag sa PEP hotline sa 1800 737 669.
- Ang pakikipag-usap sa iyong doktor at partner tungkol sa U=U na nangangahulugang Undetectable=Untransmissible (Hindi natutuklasan =Hindi naipapasa). Ito ay kung saan ang isang taong may HIV na umiinom ng kanyang gamot sa HIV nang tama ay maaaring ma-suppress ang kanyang virus, kaya ang kanyang viral load (dami ng virus na mayroon sila) ay hindi matutuklasan. Ang mga taong may hindi natutuklasang viral load ay hindi maaaring magpasa ng virus sa kanilang mga sexual partner na negatibo sa HIV.
Paano nadidiyagnos ang HIV?
Inirerekomenda ang pagsusuri sa HIV para sa sinumang nag-iisip na maaaring nanganganib silang maimpeksyon. Inirerekomenda ang mas madalas na pagsusuri para sa mga bakla, bisexual at iba pang mga lalaki na nakikipagtalik sa mga lalaki (GBMSM) at mga babaing transgender at mga taong gender diverse na nakikipagtalik sa lalaki.
Mayroong 3 uri ng pagsusuri sa HIV na maaaring gamitin sa pagdiyagnos ng HIV.
- Pagsusuri ng dugo: ang iyong healthcare provider ay maaaring mag-order ng blood test para sa HIV. Ang dugo ay ipapadala sa isang laboratoryo at ang mga resulta ay maaaring tumagal ng ilang araw.
- Rapid antibody test: Ito ay maaaring gawin ng iyong healthcare provider, at ito ay ang pagkuha ng dugo mula sa isang finger stick. Ang mga resulta ay handa na sa loob ng 20 minuto o mas kaunti.
- Pagsusuri sa sarili: Maaari itong gawin sa bahay o saan ka man komportableng gumamit ng parehong pamamaraan gaya ng rapid antibody test. Ang mga resulta ay handa na sa loob ng 20 minuto o mas kaunti.
Walang pagsusuri sa HIV ang makakatuklas kaagad ng HIV pagkatapos ng impeksyon. Ito ay dahil sa window period, ang oras sa pagitan ng pagkalantad sa HIV at kung kailan maaaring matuklasan ng pagsusuri ang HIV sa iyong katawan. Ang window period ay depende sa uri ng HIV test. Ang mga rapid at self-test ay kadalasang mas tatagal nang kaunti kaysa sa laboratory test upang makita kung may kamakailang impeksyon. Nangangahulugan ito na maaaring maging negatibo ang iyong mga resulta habang mayroon kang aktibong impeksiyon. Maaaring kailanganin mo ng isa pang pagsusuri kahit pagkatapos ng iyong negatibong resulta upang malaman kung ikaw ay may HIV.
Mahalaga na laging ligtas na makipagtalik at ligtas na mga gawi sa pag-iniksyon habang naghihintay ng mga resulta ng pagsusuri. Bawasan ang iyong panganib ng pagkakalantad at impeksyon sa hinaharap sa pamamagitan ng paggamit ng ligtas na pakikipagtalik (safe sex) at mga gawi sa pag-iniksyon pagkatapos matanggap ang iyong resulta.
Ang Atomo HIV Self-Test ang tanging self-test na inaprubahan ng Therapeutic Goods Administration (TGA) sa Australya. Mahalagang gumamit lamang ng mga sariling-pagsusuri (self-tests) para sa HIV na inaprubahan ng TGA, para malaman mo na ang pagsusuri ay tumpak at ligtas na gamitin. Maaari kang bumili ng mga self-test ng Atomo sa online at sa ilang mga botika.
Lahat ng positibong rapid at self-test ay kailangang kumpirmahin ng blood test. Kung nagpositibo ka, makipag-ugnayan kaagad sa iyong healthcare provider para sa suporta at karagdagang pagsusuri para kumpirmahin ang resulta. Ang NSW Sexual Health Infolink ay maaaring magbigay ng payo at suporta sa pamamagitan ng pagtawag sa 1800 451 624.
Tumawag sa healthdirect (1800 022 222) para humanap ng serbisyo ng pagsusuri na malapit sa inyo.
Paano ginagamot ang HIV?
Walang bakuna at walang lunas para sa HIV, gayunpaman, ang paggamot gamit ang antiretroviral therapy (ART) ay lubos na mabisa sa pagpigil sa pinsala sa immune system na dulot ng HIV. Pinipigilan ng ART ang virus na magparami at magdulot ng pinsala sa katawan.
Bukod pa rito, maaaring makamit ng mga taong may HIV na umiinom ng ART ayon sa inireseta ang isang hindi matuklasang viral load, na nangangahulugang hindi mo maikakalat ang virus sa mga sexual partner. Ang mga taong may impeksyon ng HIV na kumukuha ng pang-araw-araw na paggamot ay maaaring magkaroon ng isang masagana at mahabang buhay.
Maraming mga ART na opsyon sa paggamot para sa mga taong may HIV. Tatalakayin sa iyo ng iyong doktor kung alin ang pinakamahusay na opsyon para sa iyo.
Ano ang dapat kong gawin kung nagpositibo ako sa HIV?
- mag-book ng appointment sa iyong healthcare provider o lokal na sexual health clinic para maunawaan kung ano ang mga susunod na hakbang. Maaaring magrekomenda ang iyong healthcare provider ng mga karagdagang pagsusuri bago simulan ang paggamot sa iyo.
- makipag-usap sa isang tagapayo o katrabaho kapag ikaw ay unang nadiyagnos dahil maaari kang makaranas ng matinding emosyon
- isipin ang sinumang mga sexual partner na kailangan mong sabihan. Talakayin sa iyong doktor o nars kung sinong mga sexual partner ang sa palagay mo ay maaaring nasa panganib. Matutulungan ka ng iyong doktor o nars na makipag-ugnayan sa kanila nang personal o nang hindi nagpapakilala.
- kung ikaw ay buntis, kausapin ang iyong healthcare provider tungkol sa pagsisimula ng ART upang maiwasang maipasa ang impeksyon sa sanggol sa panahon ng pagbubuntis, panganganak, o pagpapasuso. Magbasa ng higit pa tungkol sa HIV at pagbubuntis.
Karagdagang impormasyon