Vi-rút gây u nhú ở người (human papillomavirus (HPV)) là một loại vi-rút rất phổ biến lây lan qua việc tiếp xúc da kề da và có thể ảnh hưởng đến nhiều bộ phận khác nhau của cơ thể. Có nhiều loại HPV khác nhau. Một số loại không có triệu chứng rõ ràng hoặc chỉ gây ra mụn cóc. Một số loại có 'nguy cơ cao' và đôi khi có thể gây ra bệnh nghiêm trọng, bao gồm cả một số loại bệnh ung thư nếu không được điều trị.
Vắc-xin ngừa vi-rút gây u nhú ở người (HPV) có hiệu quả cao trong việc ngăn ngừa các bệnh liên quan đến HPV và miễn phí cho tất cả mọi người từ 9 đến 25 tuổi thông qua Chương trình Chủng ngừa Toàn quốc.
HPV là gì?
Vi-rút gây u nhú ở người (Human papillomavirus (HPV)) có thể ảnh hưởng đến nhiều bộ phận khác nhau của cơ thể. Có hơn 100 loại HPV và khoảng 40 loại có thể ảnh hưởng đến vùng sinh dục. Đây là bệnh phổ biến lây truyền qua đường tình dục.
Một số loại HPV có thể gây ra:
- mụn cóc sinh dục (được phân loại là nhiễm HPV 'nguy cơ thấp')
- các tế bào bất thường có thể gây ra ung thư cổ tử cung, âm hộ, âm đạo, dương vật, hậu môn, miệng và họng (được phân loại là nhiễm HPV có 'nguy cơ cao').
Vắc-xin ngừa HPV có hiệu quả cao để ngăn ngừa việc nhiễm HPV.
HPV lây lan như thế nào?
HPV lây lan qua tiếp xúc da kề da với người bị nhiễm vi-rút, thường là qua quan hệ tình dục bằng đường âm đạo, hậu môn hoặc miệng.
Những người bị nhiễm HPV thường không có triệu chứng và họ có thể lây truyền bệnh cho người khác mà không hề biết. Điều này khiến vi-rút HPV ở bộ phận sinh dục dễ lây lan cho những người có hoạt động tình dục.
Điều không biết là người bị nhiễm HPV có thể lây nhiễm hoặc truyền vi-rút cho bạn tình trong bao lâu.
HPV cũng có thể lây truyền từ mẹ sang con trong khi sinh nở.
Triệu chứng của HPV là gì?
Không phải tất cả các loại HPV đều gây ra các triệu chứng rõ ràng.
Các triệu chứng có thể bao gồm:
- cục u, đau hoặc ngứa ở vùng sinh dục hoặc hậu môn
- chảy máu bất thường ở âm đạo hoặc hậu môn.
Ai có nguy cơ nhiễm HPV cao nhất?
Tất cả những người hoạt động tình dục đều có nguy cơ bị nhiễm HPV.
Nguy cơ mắc HPV thấp hơn nhiều ở những người đã được tiêm vắc-xin ngừa HPV.
Làm thế nào để bảo vệ bản thân khỏi HPV?
Nguy cơ mắc HPV có thể giảm bằng cách:
- luôn sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục qua đường âm đạo, hậu môn và miệng
- tiêm vắc-xin (xem phần 'Ai nên tiêm vắc-xin ngừa HPV?' ở bên dưới).
Ai nên tiêm vắc-xin ngừa HPV?
Tiêm vắc-xin ngừa HPV được khuyến cáo cho:
- thiếu niên và những người trong độ tuổi từ 9–25 tuổi
- những người có tình trạng suy giảm miễn dịch nghiêm trọng
- nam giới có quan hệ tình dục với nam giới.
Vắc-xin ngừa HPV có tác dụng hiệu quả nhất cho một người khi họ được tiêm trước khi có hoạt động tình dục.
Vắc-xin Gardasil ngừa HPV bảo vệ chống lại 9 chủng HPV mà gây ra:
- hơn 90% ung thư cổ tử cung
- hơn 95% các loại ung thư liên quan đến HPV.
Vắc-xin này cũng có tác dụng bảo vệ chống lại 2 loại HPV gây ra 90% bệnh mụn cóc ở bộ phận sinh dục. Vắc-xin ngăn ngừa việc lây nhiễm mới do vi-rút HPV gây ra nhưng không điều trị được các bệnh hiện có từ vi-rút HPV.
Vắc-xin HPV được tiêm miễn phí cho những người từ 12-13 tuổi thông qua chương trình tiêm chủng tại trường học. Những người trẻ dưới 26 tuổi chưa tiêm vắc-xin HPV ở trường có thể được tiêm vắc-xin miễn phí thông qua nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe hoặc dược sĩ.
Vắc-xin ngừa HPV có thể được đượcbảo hiểm chi trả cho Sinh viên Quốc tế qua Bảo hiểm Y tế cho Sinh viên Nước ngoài. Sinh viên quốc tế nên liên hệ với công ty bảo hiểm của họ và nơi cung cấp chủng ngừa để thảo luận về các chi phí liên quan và số tiền được chi trả.
Không nên tiêm vắc-xin này trong khi mang thai nhưng an toàn nếu tiêm trong khi cho con bú.
HPV được chẩn đoán như thế nào?
Mụn cóc ở bộ phận sinh dục được bác sĩ gia đình hoặc y tá chẩn đoán thông qua việc kiểm tra trực quan vùng sinh dục. Không có xét nghiệm nào được sử dụng để chẩn đoán mụn cóc. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, bác sĩ đa khoa hoặc y tá có thể làm xét nghiệm để loại trừ các nguyên nhân khác gây ra triệu chứng ở bộ phận sinh dục.
Bất kỳ ai có cổ tử cung trong độ tuổi từ 25 đến 74 và đã từng hoạt động tình dục đều có thể được xét nghiệm hoặc xét nghiệm HPV như một phần của Chương trình Sàng lọc Ung Thư Cổ Tử cung Toàn quốc để ngăn ngừa ung thư cổ tử cung. Xét nghiệm này thường bao gồm việc bác sĩ đa khoa hoặc y tá lấy mẫu dịch ở cổ tử cung. Một chọn lựa khác là chính quý vị tự lấy mẫu xét nghiệm. Bác sĩ hoặc y tá sẽ hướng dẫn quý vị cách để lấy mẫu xét nghiệm.
Mẫu sẽ được gửi đến phòng xétnghiệm và bác sĩ hoặc y tá sẽ trò chuyện với quý vị về kết quả xét nghiệm. Có thể tìm hiểu thêm thông tin về xét nghiệm này tại sàng lọc cổ tử cung.
Không có cách chữa khỏi việc đã nhiễm vi-rút HPV. Hầu hết mọi người sẽ tự đào thải vi-rút ra khỏi cơ thể trong vòng 1-2 năm.
Mụn cóc có thể được điều trị bằng phương pháp áp lạnh (đông lạnh mụn cóc bằng nitơ lỏng), dùng thuốc theo toa, điều trị bằng laser hoặc đối với những trường hợp dai dẳng hơn, có thể phẫu thuật cắt bỏ.
Nếu phát hiện loại HPV có nguy cơ cao trong khi xét nghiệm sàng lọc cổ tử cung, có thể quý vị cần phải được bác sĩ chuyên khoa xét nghiệm và điều trị bổ sung.